Po prostu nie mogę nie napisać czegoś o istocie, która tak się nazywa.

Na obrazku: Szrotówek kasztanowcowiaczek. Źródło: wikipedia

W roku 1985 w Macedonii zaobserwowano pewnego malutkiego, do tej pory nieznanego motylka. Motylek ten to Cameraria ohridella, po polsku: Szrotówek kasztanowcowiaczek. Z początkiem lat dziewięćdziesiątych szrotówek dotarł do Austrii i pojawił się w południowych Niemczech oraz zachodnich Czechach [ref]. Około 2000 roku obejmował swoim występowaniem całą Polskę, półwysep bałkański, północne Włochy, znaczną część Francji i pojawił się także w Anglii – konkretnie, na stadionie Wimbledon.

Szrotówek atakuje i niszczy kasztanowce (“kasztany”), zwłaszcza te, co kwitną na biało. Motylek to miłe stworzenie, więc kasztanowcom pozwala zakwitnąć (dzięki czemu mimo zniszczeń, na jesieni i tak są kasztany, chociaż mniejsze), i dopiero potem składa na liściach jajeczka rozwijające się w gąsieniczki. Gąsieniczki rozwijają się wewnątrz liści, tworząc “miny” (stąd niemiecka nazwa: Miniermotten). W ciągu lata następuje kilka fal ataków; zniszczone liście przedwcześnie brązowieją i usychają.

Na obrazku: Usychające liście kasztanowca. Ciemne punkty to larwy bądź poczwarki szrotówka.

Biologów zainteresowało to, w jaki sposób motylek właściwie się rozprzestrzenia. Wydawało się, że najpierw atakowane są kasztanowce rosnące w dużym zagęszczeniu i w miastach, a dopiero później drzewa w terenach podmiejskich i na wsi. Gilbert et al. (2004) posłużyli sie szczegółowymi danymi z zachodniej części Niemiec aby zweryfikować kilka modeli rozprzestrzeniania się szrotówka.

W modelach rozprzestrzeniania się szkodników stosuje się – jako jeden z centralnych parametrów – rozkład częstości występowania szkodnika zależnie od odległości. Powiedzmy, że kasztan w naszym ogrodzie został opanowany przez szkodnika; z poczwarek wylęgają się dorosłe motyle, które rozprzestrzeniają się na okolicę - latają sobie z drzewka na drzewko albo wiatr je porywa. Okoliczne kasztany będą tym bezpieczniejsze, im dalej od naszego kasztana rosną – to wydaje się dość intuicyjnie. Bardzo często stosowany rozkład to po prostu rozkład normalny, krzywa Gaussa.

Okazało się jednak, że w przypadku szrotówka lepszym modelem jest rozkład z tzw. “fat tails” (jak to jest po polsku?). Innymi słowy, prawdopodobieństwo, że szrotówek dostanie się gdzieś Bardzo Daleko jest tylko niewiele mniejsze, niż że dostanie się gdzieś Dość Daleko. Dlaczego? Wniosek autorów jest prosty: tak jak i inne szkodniki, szrotówek korzysta z komunikacji publicznej i niepublicznej, czyli np. przysiada gdzieś w załomku karoserii ciężarówki i w ciągu kilku godzin z Monachium przybywa do Kolonii, gdzie czeka na niego mnóstwo świeżutkich kasztanowców. Aby przetestować tą hipotezę, autorzy utworzyli model, w którym prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia się motylka z punktu A do punktu B zależne było od gęstości populacji ludzkiej w punktach A i B. I rzeczywiście: ten model najlepiej przystawał do obserwacji.

Nie tylko szrotówek podróżuje autostopem: w ten sposób rozprzestrzeniają się też brudnica nieparka (ćma), biełojad olbrzymi (chrząszcz, ryjkowiec) a także inne kibitnikowate (czyli Miniermotten, Gracillariidae).

Komentarze

Original post